Orta əsrlər Şərq ədəbi-nəzəri fikrində şeir deyiləndə vəznli-qafiyəli kəlam nəzərdə tutulmuşdur. Ona görə də əsrlər boyu Şərq alimləri vəznin, qafiyənin nəzəri əsaslarını öyrənmiş, onların ərəb, fars və türkdilli poeziyada meydana çıxan xüsusiyyətlərini araşdırmışlar. Klassik poeziyamızın, o cümlədən, XIII-XIV əsrlər Azərbaycan şeirinin, xüsusən də məqalənin mövzusu olan Nəsimi poeziyasında ritm ahəng, struktur və bütövlükdə poetik sistemdə diqqəti cəlb edən mühüm məsələlərdən biri də vəzn problemidir. Məqalə bütünlüklə İmadəddin Nəsimi poeziyasında Əruz vəzninə həsr olunmuşdur. Belə ki, bu fəsildə faktlarla əruzun heca ilə müştərəkliyi sübuta yetirilir. Həmçinin əruzun Allahın /c.c/ sözü olan Quranın nazil olduğu “Səc” (qafiyəli nəsr) lə əlaqəsinə dair də məlumat verilir. Bütün bu sadalanan faktlara, bir də, İmadəddin Nəsimi poeziyasının Movlanə Cəlaləddin Rumi ənənələri, daha doğrusu, Cəlaləddin Ruminin yaratdığı “Sima” ənənələri (takt, ritm ənənələri) ilə bağlılığı da nəzərə çatdırılır. Belə ki, Əruz vəzni özü ritmlə, taktla müşayiət olunduğu üçün Nəsimi poeziyasına bu vəznin təsiri birtərəfli qala bilməzdi. Məhz, bu səbəbdən də Nəsimi poeziyasını dərk etmək, tədqiqat aparmaq üçün mütləq əruz vəznini bilmək lazımdır. Son olaraq qeyd edək ki, Nəsimi poeziyasında Əruz vəzni mövzusu çox çətin olması etibarilə də, gərəkli mövzudur. Çünki, bu mövzunu bilmədən Nəsimi qəzəllərinə bəstələnən muğamlarımızın şöbələrini ayırd edə bilmərik. Çünki, Əruz elmi Xəlil ibn Əhmədin və Urməvinin qeyd etdiyi kimi birbaşa musiqi sənəti ilə bağlıdır.
In this articles deals with the Aruz of Imadeddin Nasimih's poetry. The creative work of Nasimih is connected with Mevlana Jelaleddin Rumih's traditions (“Sima” traditions – tact, rhytm). Therefore Nasimih's traditions deal with the tact and rhytm. And it is impossible to imagine the Aruz far from rhytm. This article throughly deals with the influence of Aruz in Imadeddin Nasimih's poetry. It in also proved that Aruz is the new period in Azerbaijan syllabic poetry. Aruz, in Azerbaijan language both enriches the melody of poem and is formed in national memories. At the conclusion it should be mentioned that Nasimih's poetry is closely connected with the word of Lord Quran that is created in “Saj”. “Saj” itself is also connected with Aruz.
В этой статье обсуждаются проблемы касающиеся Аруза в поэзии великого Азербайджанского поэта Имадеддина Насими. Творчество Насими связано с традициями Мовланэ Джаладдина Руми (с традициями «Сима» такт, ритм). Произведении Насими связаны с тактом, ритмом. А Аруз нельзя представит в дали от ритма. Статья полностью посвящена Арузу в поэзии Имадеддина Насими. А так же, в этой главе фактически доказывается что Аруз качественно новый уровен развития азербайджанского стихосложения на осноге силлабического азербайджанского стихосложения. Аруз формируется и развивается в русле национальной худежственной памяти, обогащая мелодику стиха, соответствует природе азербайджанского языка. В конце отметим, что проза Имадеддина Насими крепко связано с чудесными словами Аллаха (Кораном). А слова Аллаха Коран ниспосланы в «садж». «Садж» в свой очередь обогощает в себе Аруз.
