Azərbaycanda dini inancların bəzi ibtidai formalarına baxış

Bəşəriyyəti çoxdan rahat buraxmayan, mübahisəsiz olaraq ən mürəkkəb sayılan suallardan biri də dini inancların meydana gəlməsinin zamanı haqqında verilən sualdır. Görəsən, din başlanğıcdan mövcud olmuş, yoxsa o, insan təxəyyülünün özünün daha sonrakı tarixi inkişaf mərhələsində verdiyi məhsuludur? Bu sual ətrafında mübahisələr və çəkişmələr çoxlu yüzilliklər boyu sakitləşmək bilmir. Bu sual alim və mütəfəkkirləri antik dövrdə narahat etdiyi kimi (buna b.e.ə. VI əsrdə yaşamış Kolofonlu Ksenofon, b.e.ə. V əsrdə yaşamış Anaksaqor, b.e.ə. V-IV əsrlərdə yaşamış Demokrit kimi alim və mütəfəkkirləri misal göstərmək olar), bu gün də narahat etməkdədir. Buna baxmayaraq, bu suala son təsdiqləyici, yaxud inkaredici cavab vermək üçün hələ də kifayət qədər əsaslı sübutlar toplanmamışdır.

In the presented article there are analysed the remainders of the material culture, being indicative of existence and practising the different types of the religious outlooks of the primitive society in Azerbaijan. In this sense the special place among the open monuments both in the territory of Azerbaijan, and of world importance, the cave Azykh takes. In the article there is given a full and detailed description of discovery in the cave, and introduced the analysis and is conducted an analogy of the separate types of cults in the different parts of the world, are considered the different excellent standpoints of the scientists with a world name in a field of the primitive cults.

В представленной статье анализируются остатки материальной культуры, свидетельствующие о существовании и практикующиеся в Азербайджане различных видов религиозных воззрений первобытного общества. В этом смысле особое место среди открытых памятников, как на территории Азербайджана, так и в мировом значении, занимает пещера Азых. В статье дается полное и детальное описание находок в пещере, представляется анализ и проводится аналогия отдельных видов культов в различных частях света, рассматриваются отличительные точки зрения ученых с мировым именем относительно первобытных культов.