İslam cəmiyyətində dini kultun tranformasiyası

Bu məqalə dini kult və müqəddəs qəbirlərin ziyarətini Türk və Azərbaycan mədəniyyətləri kontekstində dini inam, inanc və simvollar sisteminin tərkib hissəsi kimi təhlil edir. İslamdan öncəki kultların, müqəddəs yerlərin və ziyaratgahların, qədim Türk və Azərbaycanda mövcud olmuş kult və pərəstişlərin monoteist İslam kontekstinə uyğunlaşması, soiallaşması və inteqrasiya etməsi prosesləri xüsusi olaraq sosioloji müstəvidə təhlili edilir. Qeyd edilir ki, İslam mədəniyyəti kontekstində əski kultlar, ziyaratgahlar, müqəddəs yerlər yeni fəlsəfi, mistik və sosioloji mənalar kəsb edir. İslamda müqəddəs yerlərin ziyarət olunması prosesinin təkamül xüsusiyyətləri, müqəddəs qəbirlərin ziyarət edilməsinin etik qaydaları, möminlərin inam və etiqadlarının səbəbləri və mənbələri açıqlanır.

The article is devoted to the analysis of the cult of saints and the pilgrimage to the holy shrines in the context of the Turkish and Azerbaijani cultures as a system of religious beliefs, rituals and symbols. A specialsociological analysis is undertaken in connection with the cult of saints and the worship of images and holy places that are known from pre-Islamic eras, the adaptation and socialization of ancient Turkic and Azerbaijani cult and worship systems to the sociocultural contexts of the new monotheistic Islam in which the old cults, holy images and places acquire philosophical, mystical and sociological meanings. The main features of evolution of worship of saints, the pilgrimage to the tombs of saints, the ethical rules of the pilgrimage to sacred places in Islam, the causes and the sources of true and false beliefs of believers are exposed. The mechanisms of the interactions of the religious cults, both on the macroand micro levels, with the social institutions, different powers and the leaderships are revealed.