Yeniyetmələrin idrakının fəallaşdırılması yolları

Məlumdur ki, yeniyetmələrin idrak fəallığı onların öyrənmə marağından, bu maraq isə təlim fəaliyyətindən əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. Öyrənmədə iştirak edən, idrakın fəallaşmasını şərtləndirən psixi proseslər koqnitiv proseslər səviyyəsində assosiativ əlaqələr yaradır. Təlim psixologiyasında bu, psixi proseslərarası əlaqələrin qarşılıqlı müdaxiləsi (perseverasiyası) nəticəsində mümkün olur. İlkin eksperimental tədqiqatlarda perseverasiya anlayışından düşüncədə assosiasiyaların məqsədyönlülüyünü, məntiqi ardıcıllığını izah etmək üçün istifadə olunub. Onun əsas mahiyyəti belədir ki, şüurda olan hər bir təsəvvür özü ilə bağlı başqa assosiativ təsəvvürlər yaradır. Eyni zamanda, bu qanunauyğunluq onun əksi olan perseverativ əlaqələrə də aiddir. Mahiyyət ondadır ki, şüura keçən hər bir təsəvvür şüurda möhkəmlənmək xassəsinə malikdir. Əgər bu təsəvvür onunla əlaqəsi olan başqa bir təsəvvür tərəfindən sıxışdırılırsa, o zaman hafizənin assosiativ prosesləri psixi hadisələrin axınına daxil olaraq idrakın fəallığını, yeni əlaqələr yaratmaq imkanın qoruyub saxlayır. Bütün bunlar təlim şəraitində idrak əməliyatlarının ardıcıl, sistemli aparılması sayəsində yaranmış təcrübə əsasında mümkün olur. Onu bütövlükdə idrakın məşqi, fikirləşmək, problemi həll etmək bacarığı adlandıra bilərik. Müasir təhsildə bu məsələlər taksonomiya nəzəriyyəsində izah edilir.

This article discusses the problem of enhancing cognitive function by improving adolescent methods of teaching particular subjects at school. Based on these studies it was shown that the development of cognitive processes in adolescents is dynamic, depending on the actual social environment and social and psychological characteristics of each.

В данной статье рассматриваются проблемы активизации познавательной деятельности подростков путем совершенствования методики преподавания отдельных дисциплин в школе. На основе проведенных исследований было доказано, что развитие когнитивных процессов у подростков носит динамичный характер, зависит от реальной социальной среды и социальнопсихологических особенностей каждого из них.