İslamcılıktan Tevarüs Edilen Kur’an Tasavvuru

In this article, the basic parameters of the Islamist thought’s relation to the Qur’an, which, in the course of its formation and development, in parallel with its defeat against the West in political, military and cultural fields, have been followed, and in this context, the religious and psychological factors, which are thought to be in the background of the Islamist thought’s attempting to form life with reference to Islam and indirectly to the Qur’an. These analyses have been made, in particular, considering Mehmet AkifErsoy, Babanzade, Manastirli Ismail Hakki, Bereketzade, Mustafa Sabri Efendi and Said Nursi, who were among the Islamists of the Second Constitutional Era (Mashritiyya), and with the reference to these examples, the careful generalizations have been made. Finally, it has been mentioned that every field, which has been attempted to be built with the reference to the Qur’an, includes theoretical and logical gaps, as well as, in the process of this building, some additional notions have been ascribed to the Qur’an.

Bu yazıda, müslüman toplumların batı karşısında siyasî, askerî ve kültürel alanlarda aldığı yenilgilere paralel olarak tezahür eden İslamcılık düşüncesinin oluşum ve gelişim seyri içerisinde Kur’an’la kurduğu ilişkinin temel parametreleri takip edilmiş, bu çerçevede İslamcı düşüncenin “İslam”dan ve dolaylı olarak “Kur’an”dan hareketle hayat inşâ etmeye çalışmasının arkaplanında yer aldığı düşünülen dinî ve psikolojik etkenler tahlil edilmiştir. Bu tahliller özellikle II. Meşrutiyet dönemi İslamcıları arasından seçilen Mehmet Akif, Babanzâde, Manastırlı İsmail Hakkı, Bereketzâde, Mustafa Sabri Efendi, Said Nursî gibi simalar üzerinden yapılmış ve bu örneklerden hareketle ihtiyatlı genellemelere gidilmiştir. Sonuç olarak ise, Kur’an üzerinden inşâ edilmeye çalışılan her alanın teorik ve mantıksal boşluklar içerdiği, bu inşâ sürecinde Kur’an’a uhdesinde taşıdığından gayrı yüklerin hamledildiği ifade edilmiştir.