Qlobal İslam nizamı ideyası: müasirlik prizmasından tarixi-fəlsəfi bax

İslam dünyasına qloballaşmanın təsirinin artması ilə İslam yeni çağırışlara və təhdidlərə öz kollektiv cavablarını hazırlamağa çalışır. Bu, hansı növ cavablar olacaq? İslam dünyasında Qərblə münasibətlərdə ortaq mövqelərdən çıxışlar istiqamətində meyillərin güclənməsini, maraqların birgə müdafiə edilməsini, məqsəd və prioritetlərin ümumi sisteminin qurulmasını gözləməyə dəyərmi? Bəlkə bu proseslər getdikcə neoislamçılığın döyüşçü, cihadçı ruhu axınında cərəyan etməyə davam edəcək? Daxili ziddiyyətlərdən parçalanan müasir İslam cəmiyyətləri gələcəkdə daha geniş kontekstdə ümmət daxilində onları konsolidasiya edən bir amil tapacaqlarmı? Bunları zaman göstərəcək. Aydın məsələdir ki, əqli zərurət dünya müsəlmanlarına bütün ixtilafları kənara qoyaraq, dövrün real çağırışlarını və tələblərini, eləcə də özlərinin zəruri ehtiyaclarını dərk edərək, İslam həmrəyliyi ideyası ətrafında səfərbər olmağı diktə edir. Məqalədə sözügedən ideyanın genezisi, terminoloji əsasları, müasir dünyada bu ideya ilə sıx bağlı olan XX-XXI əsrlərin müxtəlif qabaqcıl İslam intellektuallarının konsepsiyalarında əksini tapmış nəzəriyyələr və təcrübələr araşdırılır. Həmçinin gələcək üçün proqnoz və perspektivlər müəyyən edilir. Qərbin qloballaşma layihəsinə özünəməxsus şəkildə cavab olaraq hərəkətverici qüvvəsi və siyasi-ideoloji komponenti islamçılıq olan İslam alternativi ideyası – İslam qloballaşması çıxış edir. Məqalədə qeyd edilir ki, elmi ədəbiyyatda geniş istifadə olunan “İslam həmrəyliyi” anlayışı, əslində, “İslam alternativi” ideyasının mənəvi-etik və iqtisadi platformasına xidmət edir, Müsəlman dünyasını qlobal müstəvidə siyasi alternativ kimi təqdim etməyi məqsəd güdür. Qlobal alternativ ideyası və məqalədə müzakirə olunan digər məsələlər kontekstində müəllif bildirir ki, yalnız bir neçə islahatçı layihənin uğurundan söz açmaq olar.

As the influence of globalization on the Islamic world grows, Islam attempts to prepare a collective response to all new challenges and threats. Is it reasonable to expect the Islamic world to shift away from common positions in relations with the West, joint defense of interests, and the establishment of a common system of goals and priorities, or will these processes continue in the militant, jihadist spirit of "neo-Islamism"? Will modern Islamic societies, torn apart by internal contradictions, find a unifying factor in the Ummah in the future? Time will tell how this happens to be in reality. However, it is clear that reasonable necessity dictates to all Muslims of the world, putting aside all disagreements and disputes, recognizing and realizing their urgent needs, as well as all the challenges and demands of the present time, to rally around the idea of Islamic solidarity. The article analyzes the genesis, background and terminology of the designated idea, considers the existing theories and practices closely related to this idea in the modern world, reflected in the developments and concepts of various leading Islamic intellectuals of the 20th-21st centuries, its forecasts and prospects for the future are also determined. The idea of an Islamic alternative, 'Islamic globalization', that is the driving force and political and ideological component of the so-called 'Islamism' is a kind of response to the Western project of globalization. The author notes that the concept of "Islamic solidarity" widely used in scientific literature is intended, in fact, to serve the moral, ethical and economic platform of the idea of "Islamic alternative" and is aimed at a global representation of the Muslim world as a political alternative. In the context of the idea of a global alternative and other issues discussed in the article, the author suggests that it is possible to talk about the success of only individual reformist projects that the Islamic world is able to present as a political alternative.

По мере роста влияния глобализации на исламский мир ислам пытается подготовить свой коллективный ответ на все новые вызовы и угрозы. Какими будут эти ответы, стоит ли ждать от исламского мира усиления тенденций в сторону ухода от общих позиций в отношениях с Западом, совместной защиты интересов, установления общей системы целей и приоритетов или же, эти процессы продолжат протекать в русле воинствующего, джихадистского духа “неоисламизма”? Найдут ли в будущем современные, раздираемые внутренними противоречиями исламские общества, объединяющий их внутри уммы фактор в более широком контексте. Все это покажет время. Однако ясно, что разумная необходимость диктует всем мусульманам мира, отложив в сторону все разногласия и споры, признав и осознав свои насущные потребности, а также все реальные вызовы и требования настоящего времени, сплотиться вокруг идеи исламской солидарности. В статье анализируются генезис, терминологические основы обозначенной идеи, рассматриваются существующие и тесно связанные с этой идеей в современном мире, теории и практики, отраженные в концепциях различных ведущих исламских интеллектуалов ХХ-ХХI вв., также определяются прогнозы и перспективы для будущего. Идея исламской альтернативы, “исламской глобализации”, которая является движущей силой и политико-идеологической составляющей, так называемого, “исламизма” является своеобразным ответом на западный проект глобализации. Автор отмечает, что понятие “исламская солидарность”, широко используемое в научной литературе, в действительности, призвано обслуживать морально-этическую и экономическую платформу идеи “исламской альтернативы” и направлено на глобальное представление мусульманского мира как политической альтернативы. В контексте идеи глобальной альтернативы и других вопросов, обсуждаемых в статье, автор отмечает, что можно рассуждать об успехе лишь отдельных реформистских проектов.