Qazı Əbdülcabbarın əsərlərinin işığında nübüvvəti rədd edən mülhid cərəyanlardan bərahimə və ona verilən cavablar

Adilə Tahirova

№ 09(09) April 2008

AZ
RU

Qazı Əbdülcabbarın əsərlərinin işığında nübüvvəti rədd edən mülhid cərəyanlardan bərahimə və ona verilən cavablar

Барахима как еретическое течение, отвергающее пророчество, и ответы, данные в трудах Кади Абд аль-Джаббара

Adilə Tahirova Bakı Dövlət Universitetinin ilahiyyat fakultəsinin müəllimi

Аннотация

AZ
EN
RU

İlhad termininin lüğət mənası “sapmaq”dır. Müxtəlif qəliblərdə zülm etmək, həqiqətdən üz çevirmək, həqiqəti təhrif etmək, şübhəyə düşmək kimi mənalarda işlənir. Mülhid isə ilhad əməlini işləyən, həqiqətdən üz çevirən və ondan şübhə edən mənasını verir. Kəlam termini kimi “Allahın varlığı və birliyini, dinin əsas hökmlərini inkar etmək, bunlar haqqında şübhə bəsləmək və ya oyandırmaq, dini qaydaları xəfifə almaq” mənasında istifadə olunur. Qur’ani-Kərimdə də dörd yerdə keçən bu söz, sapma və sapdırma mənasındadır. Mülhid sözünün sinonimi kimi zındıq, kafir, dəhri terminlərinin də mənbələrdə istifadəsinə rast gəlmək mümkündür.

The article keeps the information about the heretic groups who don’t recognize the prophethood, especially Barahima. The article the matters of its origin and their opinions to the given theme, and the answers to the questions given by Barahima are investigated. The matter is analized mainly from the view point of mutazilian theologist Qadi Abd al-Jabbar. He brought his contribution to the history of the development of the theology (Калам) and was considered by his successors as the head of the Mu’tazilite school. The article has a necessary role in teaching the Kalam by theologian-teachers and it will be used as a scientific material. KeywordsBarahima, Qadi Abd al-Jabbar, agl, vahy.

Статья содержит информацию об eретических группах которые не признают пророчество-в частности о Берахима. В статье исследуются вопросы о его происхождении и их взгляды на данную тему а также ответы на вопросы ставленные Берахимой. Вопрос рассматривается главным образом с точки зрения мутазилитского теолога Кады Абдуль-джаббара. Он внес свой вклад в историю развития Калама и преемники считали его главой Мутазилитской школы. Статья имеет важное зна-чение в преподавании Калама преподавателямитеологами и может быть использовано как научное пособие. Ключевые термины: Берахима, Кады Абдульджаббар, «агл» и «вахий».

Библиографические ссылки

Adilə Tahirova, Kadı Abdülcebbar ve Ebü-l-Muin en-Nesefiye göre nübüvvetin gerekliliyi, Mərmərə Universiteti Sosial Bilimlər İnstitutu ilahiyyat/kəlam bölümü, Doktorluq dissertasiyası, İstanbul-2004.

Baqillani, ət-Təmhid, Qahirə 1947.

Bekir Topaloğlu, Yusuf Şevki Yavuz, İlyas Çelebi, İslamda inanç esasları, Mərmərə Universiteti İlahiyyat fakultəsi yayınları, İstanbul 1999.

Əbdülkərim Osman, Nazariyyətu-t-təklif (Ərau-l-Qadı Əbdulcabbar əl-kəlamiyyə), Beyrut 1971.

Əbdürrəhman əl-Bədəvi, Min tərixi-l-ilhad fi-l-İslam, Qahirə 1993.

Əbdüləmir əl-Əsəm, İbnu-r-Rivəndi fi məracii-l-arabiyyə əl-hadisə, Beyrut 1978.

Əbu-l-Muin ən-Nəsəfi, Təbsıratu-l-ədillə, təhqiq edən: Claude Salame, Dəməşq 1990.

əş-Şəhristani, əl-Miləl və-n-nihəl, Qahirə 1968.

Günay Tümer, “Brahmanizm”, TDV İslam Ansiklopedisi, VI, 332.

İbn Mənzur, Lisanu-l-Arab, Beyrut tarixsiz, Daru Sadır.

İlhan Kutluer, “İlhad”, TDV İslam Ansiklopedisi, XXII, 93-96.

İlhan Kutluer, Akıl ve İtikad (Kelam-felsefe ilişkileri üzerine araştırmalar), İz yayıncılık, İstanbul 1998.

İlyas Çələbi, İslam inanç sisteminde akılcılık ve Kadı Abdulcebbar, Rağbet yayınları, İstanbul 2002.

Qazı Əbdülcabbar, əl-Muğni fi əbvabi-t-tövhid və-l-ədl, Qahirə 1962-1965.

Qazı Əbdülcabbar, əl-Müxtəsər fi usuli-d-din (Rəsailu-l-ədl və-t-tövhidin içində), Qahirə 1971.

Qazı Əbdülcabbar, Şərhu-l-usuli-l-xəmsə, Qahirə 1988.

Maturidi, Kitabu-t-tövhid, təhqiq və şərh: Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi, İSAM yayınları, Ankara 2003.

Melhem Chokr, İslamın hicri ikinci asrında zındıklık və zındıklar, (tərcümə edən: Ayşe Meral), İstanbul 2002.

Məhəmməd Fuad Əbdülbaqi, əl-Mucəmu-l-mufəhrəs li-əlfazi-l-Qurani-l-Kərim, Tehran 1372.

Mustafa Sinanoğlu, “İlhad”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2000, XXII cild, s. 90.

Norman Calder, “The Barahima: Literary construct and historical reality”, Bulletin of the school of Oriental and African studies, London 1994, LVII/1, s. 40-51.

Təhanəvi, Kəşşafu istilahati-l-funun, Beyrut, tarixsiz.

Zəbidi, Tacu-l-arus, Qahirə 1306.

Всего 23 ссылок. Показать больше ссылок