İslamda ictimai münasibətlərin təkamülü

İnsan ictimai varlıq olduğundan tarix boyu başqaları ilə toplum halında və birlikdə yaşamağa məhkumdur və bu səbəbə görə hər dövrdə onların münasibətlərini tənzimləyən normalar və qaydalar formalaşır. Onlar müəyyən hüquqlara malik olmaqla yanaşı, həm də bir-biri qarşısında müəyyən məsuliyyətlər və vəzifələr daşıyır. İctimai münasibətlərin tənzimlənməsi və təkamülü hər bir sivilizasiyanın önəmli cəhətlərindən biridir. İctimai münasibətlərin formalaşması və təkamülü ilkin mərhələdə cəmiyyətdə təsbitləşən birgəyaşayış qaydaları və əxlaq normalarından başlayır. İslam səmavi dinlər arasında öz ictimai təkamül ənənələrinə görə xüsusilə fərqlənir, burada insanların bir araya gəlməsini şərtləndirən ideya və ideallar çoxdur. İnsanlar qanun və adətlər çərçivəsində bir sıra ictimai qaydalara riayət etməli olur və bununla da o, səadət yolunu tapa bilir. İnsan toplum halında yaşamağa başladığından öz ehtiyaclarını ödəmək üçün çarə yolunu mədəniyyətdə axtarmışdır (2.s.114). Həyat təcrübəsində insanın başqaları ilə əlaqə qurmaq və yardımlaşmaq ehtiyacı ortaya çıxmışdır (3.s.140). Tədricən cəmiyyətdə insanların münasibətlərini tənzimləyən qaydaların formalaşması zərurəti yaranmışdır.

The evolution of social relations in Islam have been analyzed in this paper. The author expresses the hope that paper will become an important step toward shaping a rational and unbiased conception of Muslim religion. The paper presents a detailed analysis of rituals and traditions in Islam and their functional role in the evolution of the social system. Next the author proceeds to the discussion of social aspects of Koranic ethical values.

В статье анализируются важнейшие аспекты эволюции общественных отношений в Исламе. Здесь функционируют правила и нормы поведения, которые регулируют общественные и социальные отношения между членами общества. Указанные правила и обряды в сознании верующих закрепляются также в качестве духовно-нравственных ценностей, соблюдение которых обеспечивает единство и монолитность общества и его благополучия. Здесь раскрываются социальная и духовная сущность человека в Кораническом понимании, а также роль этических ценностей Священной Книги в обеспечении социальной справедливости и милосердия в общества.