Seyid Məhəmmədhüseyn Təbatəbayinin “Bidayətül hikmət” əsərində varlıq fəslinin tərcümə və şərhi

S.M.Təbatəbayi (16.02.1904-15.11.1981) yazdığı əsərlərə əsasən, şəksiz, Şərq dünyasının görkəmli filosofudur. Onun İslam fəlsəfəsinin kütləviləşməsində də rolu böyükdür. İslam dünyasında fəlsəfənin həm kəmiyyət, həm də keyfiyyət baxımından genişlənməsi üçün fəlsəfi dərsliklər yazmağa başlamışdır. Bu məqsədlə üç əsas dərslik kitabı yazaraq, İslam fəlsəfəsinin ümumiləşməsi, eləcə də pedaqoji fəaliyyətdə formalaşması üçün böyük əmək sərf etmiş və bu kitablarda ənənəvi üslubdan ayrılaraq, daha çox fəlsəfi məsələlərin metadoloji və epistemoloji tərəflərinə diqqət yetirmişdir. Bu üç kitab hazırda İslam fəlsəfəsi tədrisində fundamental dərslik hesab edilir. Həmin kitablar “Bidayətül hikmət”, “Nihayətül-hikmət”, “Fəlsəfənin prinsipləri və realizm metodu”ndan ibarətdir. Aydındır ki, S.M.Təbatəbayi Sədrəddin Şirazinin “Transsendental fəlsəfə” cərəyanına mənsubdur. Həmin kitablar son əsrlərdə qeyd edilən cərəyanın ən qiymətli və dəyərli kitablarından hesab edilir. Məqalədə ilk öncə S.M.Təbatəbayinin yaradıcılığı, elmi üslubu və düşüncələri haqqında qısa arayışdan sonra, onun ontologiyasına nəzər salmışıq. Bunun üçün ən yaxşı mənbə olaraq, onun “Bidayətül hikmət” əsərinin ilkin mərhələsini seçmiş və Ana dilimizə tərcümə etmişik. Kitabın ilkin mərhələsi on iki fəsildən ibarətdir. Bütün fəsillər tərcümə edilmiş, qeyd və şərhlərlə verilmişdir. Sözügedən fəsillərdə mütləq mövcud anlayışı, varlığın əslliyi, kəsrətdə vəhdət prinsipi, təzahürün qeyri-həqiqiliyi, varlığın mərtəbəli olması, yoxluq anlayışı və onun varlığa olan nisbəti kimi mövzular yer almışdır. Məqalədə İslam fəlsəfəsinin ontologiya haqqında düşüncələrini öyrənmək istəyənlər üçün ehtiyac duyulan bütün mövzulara toxunulmuşdur.

S.M.Tabatabai (16.02.1904-15.11.1981) is a prominent philosopher of the Eastern world. His role in the popularization of Islamic philosophy is outstanding. He wrote philosophical textbooks for the expansion of philosophy in the Islamic world, both quantitatively and qualitatively. For this purpose, he wrote three main textbooks, worked hard for the generalization of Islamic philosophy and the formation of pedagogical activity and in these books he deviated from the traditional style and focused more on the methodological and epistemological aspects of philosophical issues. These three books are now considered fundamental textbooks in the teaching of Islamic philosophy. These books include Bidayat al-Hikmah, Nihayat alHikmah and The Principles of Philosophy and the Method of Realism. It is clear that S.M.Tabatabai belongs to Sadr Al-Din Shirazi's philosophical school of thought of “Transcendental philosophy”. These books are considered to be one of the most valuable books of the current philosophical schhol of thought in recent centuries. The article highlights the ontology of S.M.Tabatabai, as well as a brief reference to his work, scientific style and thoughts. As the best source for this, we have selected the first stage of his work "Bidayat al Hikmah" and translated it into our native language.The first phase of the book consists of twelve chapters. All chapters have been translated and annotated. These chapters deal with the concept of absolute existence, the authenticity of existence, the principle of unity in diversity, the unreality of manifestation, the hierarchy of existence and the concept of non-existence, and its relation to existence. The article touches on all the topics that are needed for those who want to learn about views of Islamic philosophy on ontology.

Судя по трудам С.М.Табатабаи (16.02.1904-15.11.1981), он, несомненно, является выдающимся философом Восточного мира. Также велика его роль в популяризации исламской философии. Для того чтобы развить философию в исламском мире, как в количественном, так и в качественном отношении, он начал писать учебники по философии. С этой целью он написал три основных учебника, которые способствовали обобщению исламской философии и формированию педагогической деятельности. В этих книгах он отклонился от традиционного стиля и сосредоточился больше на методологических и эпистемологических аспектах философских проблем. В настоящее время эти три книги являются фундаментальными учебниками в преподавании исламской философии. Эти книги включают «Бидаят аль-Хикма», «Нихаят альХикма» и «Принципы философии и метод реализма». Очевидно, что С.М. Табатабаи принадлежит к течению «Трансцендентальной философии» Садраддина Ширази. Эти книги считаются одними из самых ценных книг упомянутого течения в последние века. В статье сначала рассмотрена онтология С.М. Табатабаи после краткого упоминания его работы, научного стиля и мыслей. В качестве лучшего источника для этого мы выбрали первую часть его произведения «Бидаят аль-Хикма» и перевели его на наш родной язык. Первая часть книги состоит из двенадцати глав. Все главы переведены и даны с примечаниями и комментариями. Эти главы касаются концепции абсолютного бытия, реальности бытия, принципа единства в многообразии, неточности проявления, иерархии существования и концепции «несуществования», а также ее отношения к существованию. Статья затрагивает все темы, необходимые тем, кто хочет изучить мысли исламской философии об онтологии.